Dé puberteitsgids: alles over lichamelijke en emotionele veranderingen

De puberteit is een belangrijke en bijzondere fase in je leven die soms ook een beetje verwarrend kan zijn. Zo kun je veranderingen in je lichaam merken en schommelingen in je emoties. Waarschijnlijk krijg je ook te maken met oncontroleerbaar schaamhaar en begin je puistjes te krijgen.

Al deze plotselinge veranderingen kunnen voor onzekerheid zorgen en natuurlijk vragen oproepen. Gelukkig zijn er verschillende manieren om met deze uitdagende fase om te gaan. En vergeet ook niet dat de puberteit ook betekent dat je lichaam zich aan het ontwikkelen is en volwassen begint te worden. Probeer dus rustig te blijven en te onthouden dat alles wat je meemaakt heel normaal is.

In deze gids vind je alle informatie en tips die je nodig hebt om deze periode vol vertrouwen te doorstaan, zodat je kunt omgaan met zowel de lichamelijke als emotionele veranderingen.

De puberteit is een bijzondere tijd vol veranderingen en het is heel normaal dat je er met gemengde gevoelens naar kijkt. Zo kan het zijn dat je ernaar uitkijkt of dat je er juist een beetje tegenop ziet. Want hoewel opgroeien je de vrijheid geeft om nieuwe dingen te ontdekken, kunnen de veranderingen en nieuwe verantwoordelijkheden soms overweldigend voelen.

Iedereen maakt de puberteit op zijn eigen manier mee. Bij meisjes begint het meestal wanneer ze tussen de 9 en 12 jaar oud zijn, terwijl jongens een paar jaar later beginnen ^[1]. Ook hoe lang de puberteit duurt verschilt per persoon. Voor de een kan het 18 maanden duren en bij een ander kan het zelfs meerdere jaren duren.

Omdat iedereen de puberteit anders beleeft kan het ook voor iedereen anders zijn hoe, waar en wanneer je de veranderingen merkt. Sommigen worden misschien helemaal overvallen door alle lichamelijke veranderingen, terwijl anderen er iets langer op moeten wachten. Over het algemeen zul je ze echter meemaken wanneer je tussen de 10 en 16 jaar oud bent.

Wat wel goed is om te onthouden is dat je niet plots wakker wordt en je er anders uitziet en voelt. Deze lichamelijke veranderingen gaan geleidelijk aan, waarbij sommige sneller zullen gaan en andere juist wat langzamer. Dit komt omdat niet elk lichaamsdeel zich tegelijkertijd ontwikkelt. Zo kun je merken dat je een grotere bh-maat hebt gekregen, terwijl de maat van je spijkerbroek hetzelfde is gebleven. Of dat je onderbroek iets strakker begint te zitten rond je heupen, maar je nog geen bh hoeft te dragen.

Laten we eens kijken welke andere lichamelijke veranderingen ons lichaam tijdens de puberteit meemaakt en lees ook onze tips om hier mee om te gaan.

Tijdens de puberteit maak je veel mee en het begint eigenlijk allemaal in je hersenen. Hier stuurt je hypofyse, een kleine klier net onder je hersenen, een melding naar je eierstokken om het hormoon oestrogeen te gaan produceren. Dit veroorzaakt een fysieke reactie op je lichaam, omdat het zich gaat voorbereiden op het mogelijk krijgen van een baby.

Andere lichamelijke veranderingen die je kunt merken is dat je borsten zijn gegroeid en je heupen iets breder zijn geworden. Het kan ook zijn dat je vaginale afscheiding in je onderbroek tegenkomt en er overal haar begint te groeien. Maar wat gebeurt er nu precies?

Pijnlijke borsten en harde tepels

Een van de eerste lichamelijke veranderingen die je kunt meemaken zijn groeiende borsten. Een vroeg teken dat ze op het punt staan om te groeien is wanneer je tepels harder zijn dan je gewend bent. Ze kunnen knobbelig en zacht aanvoelen en soms zelfs een beetje pijnlijk _[2].

Je kunt ook merken dat je borsten een beetje ongelijk zijn. Dit is volkomen normaal, zelfs nadat ze volledig volgroeid zijn. Wist je dat de grootte en vorm van je borsten je hele leven nog blijven veranderen? Verschillende gebeurtenissen hebben hier namelijk een invloed op, zoals gewichtsverandering, een zwangerschap en borstvoeding.

En misschien vraag je jezelf af waarom jouw borsten er anders uitzien dan die van een ander. Probeer te onthouden dat we allemaal een ander lichaamstype hebben en niet kunnen voorspellen hoe delen van ons lichaam eruit komen te zien. Het is ook niet mogelijk om precies te bepalen hoe lang we worden en ook niet welke schoenmaat we krijgen. Ditzelfde geldt voor hoe je borsten eruit zullen zien en hoe groot ze zullen worden.

Haar, haar en nog meer haar

Een andere verandering die je meemaakt in de puberteit is haargroei op allerlei plekken op je lichaam, van okselhaar tot buikpluis en schaamhaar. Misschien vraag je je af of je hier iets mee moet doen en het korte antwoord is; alleen als jij dat wilt. Er is geen goed of fout als het gaat om wat je met je haar doet. Het belangrijkste is dat je doet waar jij je goed bij voelt.

Wil je proberen om je schaamhaar te trimmen of te verwijderen? Het is goed om hier eerst over na te denken en er met een ouder, zus of vriendin over te praten. Zij kunnen je misschien enkele tips geven over hoe je dit het beste kunt doen. Er zijn namelijk methoden, zoals harsen of laseren, die niet alleen duur en pijnlijk kunnen zijn maar ook niet altijd even effectief zijn. Daarnaast kunnen er bijwerkingen optreden, denk aan roodheid, irritaties of blauwe plekken. Vraag jezelf dus eerst af: “Doe ik het voor mezelf of alleen omdat ik me onder druk gezet voel?”

Vergeet niet dat iedereen lichaamshaar heeft, sommige meer dan anderen, en hier is niets vies of beschamends aan. Het is helemaal jouw eigen beslissing of je het wilt houden of dat je het wilt verwijderen.

Gewichtsveranderingen

Naast borsten en lichaamshaar, zul je in de puberteit ook merken dat je gewicht begint te veranderen. En hoewel lichaamsvet een slechte reputatie heeft gekregen, heeft elk lichaam een goede hoeveelheid nodig om het goed te laten functioneren. De vorm van je lichaam wordt in de puberteit beïnvloed door zowel je spieren en botten als je lichaamsvet. Je kunt merken dat je iets aankomt op je heupen, dijen of billen.

Het is niet altijd even makkelijk om alle veranderingen te omarmen, maar probeer niet boos te worden op jezelf. Veranderingen in je lichaam en hoe het eruit ziet is volkomen natuurlijk. Wat wel belangrijk is, is dat je goed en gevarieerd eet zodat je lichaam zich kan blijven ontwikkelen.

Ongesteld worden

Als je in de puberteit zit dan beginnen je eierstokken het hormoon oestrogeen te produceren. Dit betekent dat je bijna voor de eerste keer ongesteld zal gaan worden. Hoewel je misschien niet direct ongesteld wordt, kun je wel al wat witte afscheiding in je onderbroek zien. Dit is een symptoom dat je eerste menstruatie er binnenkort aankomt.

De eerste paar maanden zul je waarschijnlijk een lichte en onregelmatige menstruatie hebben. Of misschien heb je alleen wat spotting, wat kleine druppeltjes bloed zijn. Net als met alle andere veranderingen die je meemaakt, is ook je menstruatie niet hetzelfde als andere. Dit kan zelfs per cyclus verschillen. Soms zijn ze licht en duren ze een dag en de andere maand verlies je meer bloed en kan het iets langer duren.

Het is ook niet raar als de kleur van je bloed verandert. Tijdens de eerste dagen zal de kleur helderder rood zijn, omdat het sneller uit je lichaam stroomt. Aan het einde van je menstruatie zal, wanneer het langer in je lichaam heeft gezeten, zal het meer bruin van kleur zijn.

Omdat het niet mogelijk is om te voorspellen wanneer je voor het eerst ongesteld gaat worden en hoeveel bloedverlies je hebt, is het wel een goed idee om ervoor te zorgen dat je wat menstruatieproducten, zoals maandverband, tampons of menstruatie ondergoed, bij de hand hebt.

Hormonale veranderingen en acne

Ongeveer 85% van de mensen tussen de 12 en 24 jaar oud heeft wel eens last van acne ^[3]. Je bent dus niet de enige die last heeft van die vervelende puistjes.

Hormonen en genetica zijn enkele redenen waarom je tijdens de puberteit te maken kunt krijgen met puistjes op je gezicht, borst, nek of rug. Dit komt omdat je hormoonspiegels beginnen te veranderen, waardoor je huid meer olie gaat produceren. Als dit zich vermengt met bacteriën in je huidporiën krijg je hormonale acne.

En hoewel je misschien de neiging hebt om aan deze puistjes te zitten, is het beste wat je kunt doen ze met rust laten. Door ze uit te knijpen maak je het erger doordat de kans groter is dat bacteriën en pus dieper in je huid geduwd worden. Dit kan vervolgens infecties en littekens veroorzaken en het genezingsproces vertragen.

Begint de acne echter op je zenuwen te werken? Je kunt dan proberen om er een ijsblokje op te leggen voor onmiddellijke verlichting. Is je huid erg ontstoken of duurt het genezingsproces lang? In dat geval kun je aan een ouder of familielid vragen of ze een afspraak bij je huisarts willen maken voor je. Hij of zij kan je advies geven over wat je het beste kunt doen.

De puberteit is niet alleen een periode waarin je verschillende lichamelijke veranderingen merkt, maar je krijgt ook te maken met emotionele veranderingen. Door alle veranderende hormonen beginnen je hersenen nieuwe cellen te creëren en werken ze een nieuwe manier van denken uit. Hierdoor kan het zijn dat je de ene minuut wilt huilen en kort daarna in lachen uit wilt barsten. Deze stemmingswisselingen zijn volkomen normaal.

Misschien voelen je emoties soms als een achtbaan waar je niet uit kunt komen. Zorg ervoor dat je praat met mensen bij wie jij je op je gemak voelt. Vergeet ook niet dat je moeder, zus of tante het zelf ook een keer hebben meegemaakt. En kom je er echt even niet uit of wil je met iemand anders praten? Je kunt ook altijd contact opnemen met de kindertelefoon voor meer hulp, informatie en ondersteuning.

We weten allemaal dat de puberteit geen makkelijke fase in je leven is. Het is daarom goed om de veranderingen in je lichaam te begrijpen en te weten hoe natuurlijk ze zijn. Je zult dan namelijk ook inzien hoe uniek jij bent en hoe ongelooflijk je lichaam eigenlijk is.

Heb je het gevoel dat het soms net iets te veel wordt? Neem dan een stapje terug en geef jezelf wat ruimte om alle emotionele en lichamelijke veranderingen te verwerken. Vooral op het begin kan het misschien vreemd zijn om te merken dat je een volwassen lichaam krijgt, terwijl jij je nog een kind voelt.

Hoe overweldigend het ook is, het duurt niet voor altijd. Vergeet ook niet dat je niet alleen bent. Iedereen maakt de puberteit een keer mee of gaat het binnenkort meemaken. Het kan helpen om er met vriendinnen, een familielid of zelfs een leraar over te praten als je dat fijn vindt. De hulp die je krijgt door over je zorgen te praten, hoe groot of klein ook, is absoluut de moeite waard. Je zult verbaasd zijn hoe goed jij je daarna voelt.

Ben je er nog niet helemaal klaar voor om er over te praten? Er zijn ook verschillende boeken en YouTube video's die je kunnen helpen. Een andere tip is het op een briefje te schrijven en onder de deur van je ouders schuiven. Zo kun je het alsnog delen als je het niet face-to-face durft te zeggen. Weet dat er altijd iemand voor je hoogte- en dieptepunten klaar staat en je een helpende hand wilt bieden.