Wat gebeurt er in mijn brein?

Als je een kijkje zou kunnen nemen in je hersenen zou je oog in oog komen te staan met een ingewikkelde massa, die eigenlijk wel wat weg heeft van een bord spaghetti. Vanaf het moment dat je in de puberteit komt vinden er relatief veel ontwikkelingen plaats in je hersenen. Het puberbrein wordt geactiveerd! Ieder moment tussen je 11e en 27e (jazeker) zijn er allerlei veranderingen gaande in je hersenen. Door deze veranderingen heb jij af en toe geen grip op je emoties en kan dit zelfs leiden tot ongecontroleerd gedrag en stemmingswisselingen. We bekijken deze veranderingen van dichterbij en laten je weten hoe jij met opgeheven hoofd door deze periode kan komen.

Eerder keken we al naar alle veranderingen die je lichaam ondergaat tijdens de puberteit en hebben we gezien hoe hormonen invloed kunnen hebben in hoe je eruit ziet en hoe je je voelt. Maar hoe ontwikkelen de hersenen van een puber zich eigenlijk?

Tijdens de puberteit kunnen je gevoelens alle kanten opgaan. Hierdoor voel je je misschien wel eens overdonderd en eenzaam. Dit is niet raar, je bent immers aan het dealen met een lading aan emoties. Naast al deze emoties word je ook nog eens voor het eerst ongesteld en krijg je misschien wel seksuele voorlichting. Het is niet gek dat je het even lastig vindt om met al deze emoties en nieuwe ontwikkelingen om te gaan, want de onderdelen van je hersenen die zorgen dat jij met deze emoties kan omgaan, worden namelijk nog gevormd tijdens de puberteit.

De hersenkwabben, en dan in het speciaal de frontale kwabben, controleren impulsen, de manier waarop je reageert op bepaalde situaties en de manier waarop je je leven organiseert. Dit onderdeel van de hersenkwabben is het laatste onderdeel dat tijdens de puberteit wordt ontwikkeld. Dus als je het idee hebt dat je geen prioriteiten kunt stellen, of iets is ineens niet zo belangrijk meer voor je die dat eerst wel waren, laat het dan geen verrassing zijn. Je hebt al zoveel aan je hoofd!

Zelfs de meest simpele - zoals je favoriete spijkerbroek niet kunnen vinden, of je beste vriendin die je niet terug appt - kunnen ervoor zorgen dat je in huilen uitbarst. Je maakt gemakkelijk van een mug een olifant, wanneer je puberbrein je niet helpt om iets in perspectief te plaatsen.

Maak het jezelf niet te moeilijk, maar zoek iets voor jezelf om je af te leiden. Loop een rondje in de frisse buitenlucht, bel je beste vriendin, begraaf jezelf in een lading knuffeldieren of probeer eens een meditatie-app.

Doordat je puberbrein zich steeds meer ontwikkelt, begin je ook steeds meer gevoelens te ervaren. En dat kan best even schrikken zijn. Neem bijvoorbeeld een angstig gevoel. Hierdoor voel je vlinders in je buik, krijg je klamme handjes of ga je opeens nagels bijten.

In de puberteit kan het in sommige gevallen vrij duidelijk zijn waarom je je op een bepaalde manier voelt (denk bijvoorbeeld aan zorgen over een onregelmatige menstruatie of twijfels over de kleur van je vaginale afscheiding). Maar soms is het als puber niet zo makkelijk om bepaalde gevoelens te plaatsen. Gevoelens kunnen gluiperig zijn. Ze komen op zonder bepaalde reden en weerhouden je van je slaap of maken het moeilijk om je goed te kunnen concentreren.

Om erachter te komen waarom je puberbrein je op een bepaalde manier laat voelen, kan het handig zijn om een dagboek bij te houden. Je kunt ook gewoon wat kleine aantekeningen maken in je telefoon. Dit helpt je om bepaalde gedragspatronen te herkennen in de puberteit. Wanneer je in staat bent om bepaalde gevoelens in een vroeg stadium te herkennen, wordt het steeds makkelijk om gevoelens te stoppen voordat ze onhandelbaar worden.

Dat je de laatste dagen niet zo lekker in je vel zat, betekent nog niet dat je altijd verdrietig of onzeker bent. Of dat je de afgelopen tijd vaak hebt geschreeuwd, betekent nog niet dat je altijd boos bent.

Als je je rot voelt over je puber gedrag, wees dan niet te streng voor jezelf. Blijf vooruit kijken en leer van je fouten. Hier heb je meer aan dan jezelf blijven straffen voor wat je hebt gedaan tijdens je puberteit. Blijven hangen in het verleden heeft nog nooit iets ongedaan gemaakt. Dus zeg sorry wanneer dat moet en ga door. En onthoud, zelfs de meest gevoelige personen op de wereld zeggen soms iets die zij niet menen of maken domme beslissingen. Maar dat maakt ons allen menselijk. En vooral tijdens de puberteit is dit de normaalste zaak van de wereld.

Er wordt altijd gezegd dat zelfacceptatie en zelfvertrouwen essentiële eigenschappen zijn om gelukkig te zijn. Maar alleen omdat het wordt beweerd, betekent het nog niet dat het makkelijk is om ook echt over deze eigenschappen te beschikken. Naarmate je ouder wordt en misschien wel zwanger wordt of in de overgang raakt, wordt het steeds een stukje makkelijker om jezelf te accepteren voor wie je bent. Maar vooral als puber zijnde kan het soms nog best lastig zijn om je dit soort eigenschappen eigen te maken.

Ons zelfvertrouwen kan een flinke deuk oplopen tijdens de puberteit. Omdat tijdens de puberteit je hersenen zich ontwikkelen, de hormonen door het lijf gieren en je oncontroleerbare gevoelens kunt ontwikkelen, kan het lastig zijn om uit te vogelen wie je nou precies bent, waar je goed in bent en hoe jij je moet gedragen in bepaalde situaties.

In sommige gevallen wil het wel eens gebeuren dat je minder over jezelf denkt. Dan is het goed om naar jezelf te kijken op de manier zoals je een vriend of vriendin ziet, namelijk met liefde en respect. Dus, voordat dat stemmetje in je puberbrein zegt “ik ben niet goed genoeg”, vraag jezelf dan af of je dat ook zou zeggen tegen iemand om wie je geeft.

Ons lichaam verandert nogal tijdens de puberteit. Daardoor kan het soms voelen alsof je ‘s ochtends een ander persoon bent dan de avond ervoor.

Hoe we in ons vel zitten en hoe we ons eigen lichaam zien kan van invloed zijn op hoe we ons voelen. Wanneer je niet blij bent met je uiterlijk als puber, kan dat komen doordat je jezelf te veel met andere mensen vergelijkt en je jezelf wijsmaakt dat je niet aan een denkbeeldige standaard voldoet. Misschien twijfel je over je borsten of denk je dat je vagina niet ‘normaal’ is. Maar aantrekkingskracht draait niet alleen om het uiterlijk. We voelen ons vaak aangetrokken tot mensen (en zij tot ons) vanwege allerlei factoren zoals humor, lichaamsgeur en iemands unieke stijl. Er zijn dus duizenden factoren die belangrijk zijn maar niet kunnen worden vastgelegd op een selfie.

Dus in plaats van jezelf in de puberteit te vergelijken met anderen, of te richten op iets wat je niet leuk vindt aan jezelf, is het goed om jezelf te verrassen door uit te lichten waar je trots op bent. Wat is je favoriete eigenschap? Wat maakt jou uniek als persoon? Het menselijk lichaam is zo ontzettend indrukwekkend. Richt je dus op wat je kunt in plaats van hoe je eruit ziet.

Je hebt misschien vingervlug of kan hard rennen, ideaal voor sport, dansen, een instrument bespelen of spelletjes spelen. Je hebt misschien oog voor de kleine details van iemands outfit of de chemie tussen twee mensen in een realityserie. Of je gehoor is zo goed dat je in iemands stem de emotie kunt opvangen. Misschien is je uithoudingsvermogen wel zo goed dat een marathon appeltje-eitje is voor jou.

Wat het ook mag zijn, je lichaam is er om je te helpen functioneren met waar jij van houdt. Dus wees niet zo streng voor jezelf.

Eenzaam, boos, gelukkig, verdrietig? Tijdens de puberteit zendt je puberbrein allerlei signalen uit en kan het lastig zijn om je emoties een naam te geven. Maar als je dit een beetje oefent wordt het op een gegeven moment veel makkelijker om ze een plek te geven.

Stel je voor dat je even niet zo lekker in je vel zit. Je weet niet waar het vandaan komt, je bent niet ongesteld en hebt ook niets vervelends meegemaakt. Je begint wat te snoepen maar daardoor wordt het gevoel niet minder en dus besluit je om jezelf terug te trekken in je slaapkamer. Maar hierdoor ga je jezelf eigenlijk alleen maar ellendiger door voelen.

Stel je nu eens voor dat je accepteert dat je even niet zo lekker in je vel zit en je besluit om niet naar je slaapkamer te gaan. In plaats daarvan besluit je om je gevoelens te delen met iemand die je vertrouwt, zoals je ouders, of je beste vriend of vriendin. Door te praten helpen zij om je gevoelens een plekje te geven waardoor het allemaal wat dragelijker wordt. Of ze geven je een stevige knuffel. Dat voelt al stukken beter, niet?

Zodra je beter wordt in het plaatsen van je emoties is het van belang om vooral te blijven praten. Ook al is het in het begin moeilijk om je emoties te delen, blijf dit vooral doen. Zeker in de puberteit is dit belangrijk. Door te praten weet je omgeving hoe jij je voelt en wordt het voor hen makkelijker om er voor je te zijn in je tijd als puber. Schrijf je gevoelens op in een dagboek, een brief of schrijf een lied. Als praten of schrijven voor nu toch nog een te grote stap is kan het ook helpen om kleine tekeningen te maken.

Als je je gedurende langere tijd ongelukkig voelt of plotselinge angst of depressie ervaart kan het een goed idee zijn om professionele hulp te zoeken. Dit is helemaal niets om je voor te schamen en zul je op de lange termijn alleen maar verder helpen in de puberteit. Ook in periodes van je leven die nu misschien nog ver van je af staan zoals de tijd na je zwangerschap of overgang, zul je altijd profijt blijven hebben van deze hulp. Als je meer wilt weten over hoe onze lichamen van elkaar verschillen, lees dan ons artikel over verschillende soorten vulva's. 

De medische informatie in dit artikel is alleen een informatiebron en is niet bedoeld om te worden gebruikt of als bewijs te dienen voor diagnostische of behandeling doeleinden. Neem contact op met je huisarts en/of medisch specialist voor advies over een bepaalde medische aandoening.