Ongesteld worden, maar geen vrouw zijn. Voor sommige mensen klinkt dat misschien een beetje vreemd, maar voor Nanoah Struik (21) is het de normaalste zaak van de wereld. Hen is non-binair en identificeert zich dus niet als man of vrouw. “Dat ik menstrueer, maakt mij nog geen vrouw, en vrouw zijn maakt niet dat je menstrueert.”
Het wordt de laatste jaren steeds meer besproken: je niet man of vrouw voelen, of een beetje van allebei, of wisselend meer mannelijk of vrouwelijk. Hoeveel non-binaire mensen er precies in Nederland zijn is niet bekend, maar volgens onderzoek vindt ongeveer 4% van alle Nederlanders zichzelf niet strikt in het hokje man of vrouw vallen. Nanoah is non-binair en gebruikt de voornaamwoorden hen/hun en die/diens. Hen is sinds 2018 uit de kast als non-binair, maar daar ging nog wel wat onderzoek aan vooraf. Zeker toen werd het onderwerp niet veel besproken. “Het was nergens zichtbaar, dus hoe weet je dan dat dit het is?” Hen ging op zoek op internet en leerde daar via blogs en YouTubers dat hen niet alleen was.
“Het was een last van mijn schouders”, vertelt hen. Er was eindelijk erkenning voor diens gevoel dat hen niet raar of vreemd was, en dat er meer mensen waren die zich ook zo voelden. Ook viel voor Nanoah het kwartje over waarom diens menstruatie zorgde voor zoveel ongemak. “Het duwde me in een hokje waar ik niet in wilde zitten.” Omdat we in onze maatschappij ongesteld zijn gelijkstellen aan vrouw zijn, zorgde het voor een pijnlijk en ongemakkelijk gevoel voor Nanoah.
Dat pijnlijke of ongemakkelijke gevoel heet dysforie. Nanoah omschrijft hun genderdysforie als een gevoel van onbehagen of ongemak bij het geboortegeslacht, bijvoorbeeld als je menstrueert of je kleding draagt die niet passen bij hoe jij je gender wil uitdrukken. “Maar je kan het ook meemaken als mensen jou lezen als vrouw – iets wat me elke dag gebeurt”, legt Nanoah uit. Van wc’s tot speciale tandpasta voor mannen of vrouwen, overal worden non-binaire mensen geconfronteerd met een ‘binaire’ wereld.
Daarom heeft Nanoah onlangs diens baarmoeder laten verwijderen. Een ingrijpende operatie, maar eentje die nodig was om deze dysforie tegen te gaan. Bij de ingreep is de baarmoeder verwijderd, maar zijn de eierstokken nog blijven zitten. “Je gaat dan niet in de overgang”, verklaart hen. “Dat heb ik nooit geweten, dat dat kon.”
Hoe heftig het laten verwijderen van je baarmoeder ook klinkt, Nanoah heeft passend en vrolijk afscheid genomen met een feestje, geheel in het thema van baarmoeders en menstruatie. “Mensen kwamen in het rood, of waren verkleed als maandverband.” Ook was er maandverband op de muur geplakt, versierd met rode, zwarte en bruine kleuren, en hingen er slingers van tampons. Inmiddels is Nanoah herstellende van diens operatie, maar het dringt nog niet helemaal tot hen door. “Ik heb nog niet echt de ruimte gehad om te bedenken: ik word nooit meer in mijn hele leven ongesteld!”
Hoewel het dus mogelijk is om je baarmoeder te laten verwijderen vanwege genderdysforie, is de wachtlijst inmiddels zo’n twee tot drie jaar. Dat kan een verschrikkelijk lange tijd zijn, vertelt Nanoah. Daarom zegt hen: “Maak het jezelf te makkelijk door de menstruatieproducten te gebruiken die je fijn vindt. Pimp je maandverbandjes zodat het leuk is om mee te nemen.” Zo heeft de partner van Nanoah voor diens laatste ongesteldheid de verpakkingen maandverband versierd met mooie tekeningen en teksten. “Er zijn opties”, benadrukt Nanoah. “Je hoeft er niet mee te dealen. Twijfel je over je gender, schrijf je gewoon in op de wachtlijst.”
Cisgender mensen (mensen die zich identificeren met het geslacht dat hen is toegewezen) en bedrijven kunnen het leven van trans en non-binaire mensen ook een stukje makkelijker maken volgens Nanoah. Ze kunnen vooral stoppen met binair denken, in de hokjes man of vrouw. “Mensen houden geen ruimte voor het grijze gebied.” Zo kunnen mensen hun taalgebruik aanpassen zodat ze niet alleen mannen of vrouwen aanspreken, en hoeft er wat Nanoah betreft geen afbeelding van een vrouw op een verpakking maandverband. “Mensen die dat kopen, weten wel of ze vrouw zijn of niet.”
Voor mensen die twijfelen of zij misschien trans of non-binair zijn, heeft Nanoah een duidelijke boodschap: “Ik wil je feliciteren, want dat is superleuk!” Non-binair zijn wordt niet vaak als een positieve ervaring afgeschilderd en toen Nanoah zelf uit de kast kwam, vond die het ook behoorlijk spannend, maar hen benadrukt: “Ik ben iedere dag blij dat ik non-binair ben”. Maar of je nu non-binair of trans of cisgender bent, Nanoah benadrukt het plezier van vrijheid vinden in gender. “Geef jezelf de vrijheid om te experimenteren. Het is helemaal oké.”
Meer zien en horen van Nanoah? Hen heeft de podcast Genderkwiebus over gender, en heeft het boek X- Alles en Niets geschreven. Luister onderstaande podcast met Nanoah in samenwerking met WOMEN inc. over diens ervaring met menstrueren als non-binair persoon. Ook is hen te volgen via Instagram @nanoahh.
Ouder worden en in de overgang gaan worden niet altijd gezien als hele positieve onderwerpen, maar Anita Willemars (59) bewijst dat het lang niet altijd kommer en kwel is. “Het leven van een 50-plusser is veel leuker dan ik dacht dat het zou zijn.”
Pijn, nog meer pijn, en nog een beetje extra pijn tijdens de seks. Bete van Meeuwen (27) kreeg plotseling te maken met vaginisme, een aandoening waar ze eerst niet eens bekend mee was.
