Wat zijn hormonen en welke invloed hebben ze op je?

Dit artikel is gecontroleerd door: Karen Joash

Je hele leven lang is je lichaam aan het veranderen, wat meestal wordt veroorzaakt door je hormonen. Daarnaast zijn ze ook verantwoordelijk voor diverse ongemakken, zoals acne, slapeloze nachten en zware menstruaties. Maar wat zijn hormonen nu eigenlijk en welke invloed hebben ze precies op je lichaam en je cyclus?

Laten we dieper ingaan op wat hormonen zijn, welke invloed ze hebben op je en hoe je het beste met de schommelingen kunt omgaan. Door meer te weten over hoe je hormonen en de fasen van je cyclus samenwerken, hoe meer inzicht jij straks hebt over wat er in je lichaam gebeurt. 

Hormonen zijn chemische boodschappers die door klieren in je lichaam worden afgegeven. Ze spelen een belangrijke rol in het activeren van verschillende processen en zorgen ervoor dat je lichaam groeit en werkt zoals het hoort. Zo regelen hormonen je hartslag, slaapcycli, metabolisme, groei en lichaamstemperatuur. Ook zijn ze cruciaal voor je puberteit en menstruatiecyclus. Het zijn namelijk je hormonen die ervoor zorgen dat je elke maand ongesteld wordt.

Helaas hebben hormonen ook een nadeel en kunnen ze lichamelijke veranderingen veroorzaken als acne, overtollig lichaamshaar en lichaamsgeur. Daarnaast hebben ze ook invloed op de manier waarop we ons soms voelen. Wanneer je hormonen en de chemische stoffen in je hersenen tijdelijk uit balans zijn, kan het zijn dat jij wat emotioneler bent. Het kan zich uiten in stemmingswisselingen, prikkelbaarheid, somberheid en gevoelens van angst.

Daarom zijn het dus 'vervelende’ hormonen. Aan de ene kant helpen ze je om volwassen te worden en zorgen ze voor belangrijke veranderingen, maar ze zorgen er ook voor dat je moeite hebt met je emoties en dat jij je lichaam niet meer herkent.

Het goede nieuws is dat hoewel niemand heel blij wordt van stemmingswisselingen en puistjes, je hormonen wel de neiging hebben om in evenwicht te komen naarmate je ouder wordt.

Het is normaal dat je hormoonspiegels constant stijgen en dalen. Ze hebben immers invloed op je emoties, eetlust, energieniveau, hoe goed jij je kunt concentreren en zelfs je lichaamskracht. Wel hebben ze gelukkig de neiging om een relatief voorspelbaar patroon te volgen. Dit patroon is direct gekoppeld aan de verschillende fases van je menstruatiecyclus. 

Hoe ziet dat er precies uit? En wat kun je eigenlijk per fase van je cyclus verwachten? Laten we hier eens naar kijken.

Fase 1: De menstruatie fase

Hallo menstruatie en tot ziens oestrogeen! Op de eerste dag van deze fase, wanneer je menstruatie begint, is het niveau van het hormoon oestrogeen op zijn laagst. Hierdoor heb je mogelijk minder energie en kun je de eerste paar dagen last hebben van menstruatiepijn. Het is dus heel normaal als jij je een beetje futloos voelt.

Later in deze fase begint het hormoon oestrogeen weer te stijgen. Je zult merken dat je beter kunt concentreren en je meer gefocust bent. Goed nieuws dus als je belangrijke dingen gedaan moet krijgen.

Probeer tijdens je menstruatie fase extra aardig en lief te zijn voor jezelf. Ben je moe of heb je meer trek en zin in een snack? Neem dan de rust die je nodig hebt en geniet van dat extra tussendoortje. Bel een vriendin, familielid of klasgenootje als je even je ei kwijt wilt en er met iemand over wilt praten. Vergeet niet dat je lichaam invloed heeft op je mentale welzijn en vice versa.

Fase 2: De folliculaire fase

Heb je weleens het idee dat je direct na je menstruatie alles aan kunt en je energieniveau op zijn hoogste niveau is? Dat kan kloppen! In deze tweede fase van je cyclus stijgen de niveaus van je oestrogeen en progesteron, waardoor je energieker bent dan de week ervoor.

Deze stijgende hormoonspiegels kunnen trouwens ook je libido verhogen. Het is dus te verklaren waarom dat ene klasgenootje die je eerder niet echt opmerkte er ineens een stuk leuker uitziet.

Omdat je deze week hoger in je energieniveau zit kun je proberen om iets te doen waar je anders niet genoeg zelfvertrouwen voor zou hebben. Denk aan het aanspreken van dat ene leuke klasgenoot, schrijven je in voor een hardloopwedstrijd of ga vrijwilligerswerk doen.

Maak het jezelf alleen niet te moeilijk, want deze piek in je hormoonspiegels kan ook angst gevoelens vergroten. Als je merkt dat je hiermee te maken krijgt kun je low impact oefeningen proberen te doen, zoals zwemmen of yoga, om je zorgen te verminderen. Belangrijk is om jezelf te omringen met mensen die je vertrouwt en iets minder cafeïne te drinken.

Fase 3: De ovulatie fase

Ken je de uitdrukking "What goes up, must come down"? Tijdens je ovulatie fase is dat het geval voor oestrogeen. Waar je in de folliculaire fase te maken had met een piek, daalt het hormoonniveau flink in deze fase. Dit in combinatie met een stijging van het hormoon progesteron kan ervoor zorgen dat jij je enigszins wat leeg voelt. Aan het eind van de week stabiliseren je hormoonspiegels trouwens wel weer. Je zult dan merken dat jij je beter en rustiger voelt. 

Wat wel goed is om te onthouden is dat er een eisprong plaats vindt in je ovulatie fase. Dat houdt in dat je in deze periode de meeste kans hebt om zwanger te worden als je onbeschermde seks hebt. Wil je liever (nog) geen baby? Het is dan een goed idee om extra voorzichtig te zijn door anticonceptie te gebruiken.

Omdat je in de ovulatie fase te maken krijgt met een flinke daling in je hormoonspiegels is het goed om het iets rustiger aan te doen. Kruip wat vaker onder een dekentje om te ontspannen en wees extra lief voor jezelf.

Fase 4: De luteale fase

In deze fase van je menstruatiecyclus krijg je vaak te maken met PMS-symptomen. Alle hormonen, zowel oestrogeen als testosteron en progesteron, dalen flink in deze week. Het resultaat is stemmingswisselingen en in de meeste gevallen een slechter humeur. Je hoeft dus niet verbaasd te zijn als je plotseling geïrriteerd raakt door iets simpels, zoals de manier waarop een vriend eet of reageert. De plotseling daling in oestrogeen kan er ook voor zorgen dat je minder goed slaapt, omdat dit hormoon het slaap regulerende serotonine bevat.

Het klinkt misschien als een vervelende periode, waarbij je niet alleen te maken krijgt met stemmingswisselingen maar ook met PMS-symptomen. Probeer diep adem te halen en te realiseren dat je ook maar een mens bent. Het is dus heel normaal om hoogte- en dieptepunten te hebben en jezelf af en toe terug te trekken. Neem bijvoorbeeld een warm bad, binge-watch een serie of lees een boek.

Zoals we net hebben besproken hebben je hormonen een behoorlijke invloed en kunnen ze stemmingswisselingen veroorzaken. Zo kan jij je plots chagrijnig of verdrietig voelen zonder precies te weten waarom. Of kun je het ene moment een gat in de lucht springen van blijdschap en het andere moment je onzeker voelen over de veranderingen van je lichaam. Deze schommelingen in je humeur zijn volkomen normaal en we maken ze allemaal mee.

Het belangrijkste is om lief voor jezelf te zijn en jezelf de ruimte te geven om om te gaan met deze veranderende emoties. Praten met vriendinnen over hoe jij je voelt kan fijn zijn, omdat er een grote kans is dat zij hetzelfde meemaken als jij. Voor je familie is het misschien iets lastiger om het te begrijpen, maar het kan wel prettig zijn voor hen als ze beter begrijpen hoe jij je voelt.

Heb je momenten dat je liever alleen op je kamer zit met een muziekje op? Iedereen heeft weleens behoefte om wat tijd voor zichzelf te nemen en zich terug te trekken. Dus ga lekker naar je kamer totdat je weer zin hebt om met iemand te praten. Andere handige tips om beter om te gaan met stemmingswisselingen zijn:

• Zorgen voor lichaamsbeweging - De endorfine die wordt vrijgegeven bij het sporten verbetert je stemming en geeft je een energieker en positiever gevoel.
• Deel je gevoelens- Praat met iemand die je vertrouwt over waar je mee zit. Dan voel je je minder alleen en het helpt je om te relativeren.
• Probeer voldoende slaap te krijgen - Als je niet genoeg slaapt, worden je stemmingswisselingen erger. Dus slaap zeker niet te weinig.
• Ontspan meer - Probeer manieren te vinden om te ontspannen. Je zult merken dat deze hele periode zoveel makkelijker wordt dan. Je kunt bijvoorbeeld gaan wandelen, yoga-oefeningen doen of je huisdier knuffelen.

Heb je echter het idee dat wat jij ervaart niet ‘normaal’ is? Of heb je te maken met hevige menstruatiepijn en sombere gevoelens die wekenlang kunnen aanhouden? In zulke gevallen is het beter om contact op te nemen met een vriend(in), familielid, vertrouwenspersoon of je dokter. Het is volkomen normaal om over je menstruatiecyclus te praten en er is geen enkele reden waarom je in stilte zou moeten lijden.

Het belangrijkste is dat jij jezelf niet de schuld geeft als je je vreemd gedraagt. Onthoud dat het je hormonen zijn die dit veroorzaken en dat je zeker niet de enige bent die hier mee te maken krijgt. Ook zal het overgaan en zit je niet je hele leven in deze emotionele achtbaan. Maak je dus geen zorgen over je gevoelens, humeur en eventuele lichamelijke ongemakken.