Soorten anticonceptie en hoe ze je menstruatie kunnen beïnvloeden

Met zoveel soorten anticonceptie kan het moeilijk zijn om er een te vinden die echt werkt voor jou. De combinatiepil, de minipil, het hormoonspiraaltje, het koperspiraaltje, het hormoonstaafje, de prikpil, condooms en noodanticonceptie - waar moet je beginnen?

Het kan een goed idee zijn om te weten hoe elk type werkt en welke mogelijke bijwerkingen ze kunnen hebben. Dit zal je helpen om beter geïnformeerd te zijn over je keuzes en je het vertrouwen en de kennis te geven die je nodig hebt om het gesprek met je huisarts aan te gaan. Hij of zij kan je meer persoonlijk advies geven.

Dus, laten we een kijkje nemen naar de verschillende soorten anticonceptie en hoe ze je menstruatie kunnen beïnvloeden:

• De combinatiepil en minipil;
• De prikpil;
• Het hormoonspiraaltje;
• Het koperspiraaltje;
• Het hormoonstaafje;
• Condooms en andere barrièremethode; en
• Noodanticonceptie.

Anticonceptie is eigenlijk een manier om te voorkomen dat sperma een eicel ontmoet en bevrucht (zo ontstaat een zwangerschap). De meeste werken op andere manieren, waardoor sommige anticonceptie effectiever zijn dan andere.

Ook zijn er verschillende soorten anticonceptie, van chemische (hormonale) tot barrièremiddelen (fysieke). Een aantal daarvan kan voor meer gebruikt worden dan het voorkomen van een zwangerschap. Zo kunnen sommige hormonale anticonceptiemethoden gebruikt worden voor het verlichten van polycysteus ovarium syndroom (PCOS)^[1] of premenstrueel syndroom (PMS). Andere barrièremethoden kunnen naast het voorkomen van een zwangerschap je ook beschermen tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) ^[2].

Er is niet één antwoord als het gaat om welke anticonceptie het beste is voor jou. Daarom is het een goed idee om contact op te nemen met je huisarts die jou de veiligste anticonceptie kan aanbevelen. Ze kunnen, als een routinecontrole, vragen stellen over de algemene gezondheid van jou en je familie. Ze kunnen ook vragen of je weet wat je doet en of je niet onder druk wordt gezet om seks te hebben als je dat niet wilt. Wees hier niet ongerust over, ze hebben het beste met je voor.

Als het je angstig maakt om naar de dokter te gaan en je daardoor niet wilt, kun je altijd je partner (als je die al hebt), een vriend of een familielid vragen om met je mee te gaan. Iemand meenemen die je vertrouwt zal je eraan herinneren dat je niet alleen bent en kan je helpen om de situatie minder ontmoedigend te laten voelen.

Maar, welke soorten anticonceptie zijn er nu eigenlijk? En hoe kunnen ze de manier waarop we onze menstruatie ervaren beïnvloeden?

De combinatiepil is een oraal anticonceptiemiddel, dat betekent dat je hem inslikt, en bevat oestrogeen en progesteron. Deze twee hormonen stoppen het vrijkomen van een eicel uit je eierstok, ook wel bekend als ovulatie, waardoor een zwangerschap voorkomen wordt.

De minipil is ook een oraal anticonceptiemiddel, maar bevat alleen het hormoon progesteron. Het verdikt de slijm in je baarmoederhals, waardoor sperma niet een eicel kan bereiken ^[3].

Sommige anticonceptie strips  bevatten extra zogeheten suikerpillen. Deze zijn er om je te helpen bij je dagelijkse gewoonte om de pillen in te nemen, maar het zijn geen echte anticonceptiemiddelen. We noemen deze suikerpillen ook wel placebo. Je huisarts kan je ook aanraden om een pauze in te lassen tussen de strips.

Tijdens deze periode, ook wel de stopweek genoemd, kan je lichaam last krijgen van de zogenaamde onttrekkingsbloeding. Dit is een lichte en korte bloeding. Hoewel het eruit kan zien en aan kan voelen als een menstruatie, is onttrekkingsbloeding slechts een gevolg van de verandering in hormonen die optreedt wanneer je een pauze neemt. Het is dus eigenlijk geen menstruatie. Dit betekent trouwens niet dat de pil niet werkt, maar alleen dat je lichaam nog moet aanpassen aan de nieuwe hormonen.

Ben je net begonnen met de combinatiepil of minipil en heb je last van constant bloedverlies voor een lange periode? Neem dan contact op met je huisarts. Hij of zij kan je professioneel advies geven, je gerust stellen en als het nodig is een behandeling voorstellen.

De anticonceptie2prikpil is een injectie die het hormoon progesteron geleidelijk aan in de bloedbaan afgeeft, waardoor een eisprong voorkomen wordt ^[4]. Sommige mensen vinden het handiger dan het slikken van de pil, omdat je slechts om de 12 weken een nieuwe injectie nodig hebt.

Een veel voorkomende bijwerking van de prikpil is onregelmatige menstruatie tijdens de eerste paar maanden. Zodra je lichaam zich aan de hormonen heeft aangepast, wordt je menstruatie meestal lichter of stopt het helemaal.

Maar, krijg je al nachtmerries van het woord naalden? Geen zorgen, er zijn nog genoeg andere anticonceptiemiddelen die je kunt gebruiken!

Het hormoonspiraaltje is een klein, vaak T-vormig apparaatje dat progesteron in je lichaam afgeeft. Dit zorgt er, net zoals bij de minipil, voor dat het slijm van je baarmoederhals dikker wordt, waardoor sperma geen kans krijgt om een eicel te ontmoeten ^[5]. Het hormoonspiraaltje wordt door een arts of verpleegkundige in je baarmoeder gebracht en kan vervolgens vijf tot acht jaar onafgebroken als anticonceptiemiddel gebruikt worden.

Bij dit type anticonceptie is de kans groot dat je menstruatie lichter en minder pijnlijk wordt. Uiteindelijk kan het zelfs helemaal stoppen. Dat komt omdat al dat extra progesteron van het spiraaltje bedoeld is om het baarmoederslijmvlies dunner te maken, zo dun dat wanneer het tijd is voor je menstruatie er weinig tot geen slijmvlies is om af te scheiden als menstruatie ^[6]. Of een maand zonder menstruatie je angstig maakt of juist heel blij, dit is een veel voorkomende bijwerking van het hormoonspiraaltje en meestal niets om je zorgen over te maken.

Sommige hebben de eerste paar maanden na het plaatsen van het hormoonspiraaltje last van spotting of bloedingen tussen menstruaties door, maar dat is normaal. Het is je lichaam die nog aan het wennen is aan de nieuwe hormonen.

Als je niet zo’n fan bent van hormonen, dan is het koperspiraaltje misschien iets voor jou! In tegenstelling tot andere spiraaltjes is deze namelijk volledig hormoonvrij. Het is een klein apparaatje dat door een dokter of verpleegkundige in je baarmoeder wordt ingebracht en kan vijf tot tien jaar lang gebruikt worden ^[7]. Bij dit anticonceptiemiddel komt koper vrij in je baarmoederslijmvlies, wat giftig is voor sperma. Hierdoor kan het niet overleven in je lichaam en wordt een zwangerschap voorkomen.

In tegenstelling tot de combinatiepil stopt deze anticonceptie niet je ovulatie. Je zult dus nog steeds een menstruatiecyclus hebben zoals gewoonlijk, inclusief menstruaties! In de eerste drie tot zes maanden dat je een spiraaltje draagt, kan je echter wel zwaardere en pijnlijkere bloedingen hebben. Dit gaat vanzelf weer over, maar als deze zware menstruaties blijven aanhouden of als je veel pijn hebt, overweeg dan je dokter te raadplegen voor professioneel advies.

Is het laten inbrengen van een klein apparaatje in je baarmoeder niet helemaal jouw ding? Heb je liever een injectie in je arm? Dat is precies wat er gebeurt met dit anticonceptiemiddel.

Een hormoonstaafje is een apparaatje dat door een dokter in je arm wordt ingebracht en je tot drie jaar lang zonder onderbreking kan gebruiken. Net als het hormoonspiraaltje en de minipil werkt het door het hormoon progesteron in je lichaam af te geven om zo een zwangerschap te voorkomen ^[8]. Het hormoonstaafje verdunt het slijmvlies van je baarmoeder, waardoor je menstruaties lichter kunnen worden of helemaal zullen stoppen. Dat is slechts een bijwerking van dit type anticonceptie en is meestal niets om je zorgen over te maken.

Kun je je die ongemakkelijke lessen op school met condooms en bananen nog herinneren? Nou, er is meer dan alleen deze barrièremethode!

Mannencondooms en andere opties, zoals vrouwencondooms, pessariums en baarmoederhals kapjes zijn een van de weinige anticonceptiemiddelen die geen hormonen bevatten. Daarom beïnvloeden ze niet je menstruatie of je lichaam. Barrièremethoden bieden nog steeds een goede bescherming tegen zwangerschap door de fysieke grens die voorkomt dat sperma een eicel kan bereiken.

Goed om te weten is dat zowel mannen- als vrouwencondooms je beschermen tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s). Ze zijn dus de moeite waard om te gebruiken of je nu anticonceptie gebruikt of niet.

Soms zijn er dagen dat dingen niet helemaal gaan zoals gepland, ook bij seks. Als je onbeschermde penetratieve seks hebt gehad of als, om welke reden dan ook, de anticonceptie die je hebt gebruikt gefaald heeft door bijvoorbeeld een gescheurd condoom, dan kan een noodanticonceptie helpen om een zwangerschap te voorkomen. 

Als dit gebeurt is het belangrijk om niet in een spiraal van schaamte en schuld terecht te komen, omdat je een noodanticonceptie nodig hebt. Wees in plaats daarvan lief voor jezelf, onthoud dat het ons allemaal kan overkomen en dat je de verantwoordelijkheid deelt met je partner. Probeer kalm te blijven, haal diep adem en bedenk dat er voor alles een oplossing is.

Dus, welke soorten noodanticonceptie kun je gebruiken in geval van nood?

Morning-afterpil

De morning-afterpil is een hormoonpil met alleen progesteron en vertraagt het vrijkomen van een eicel om zo een zwangerschap te voorkomen. In de meeste gevallen heb je maar één pil nodig en je hebt ook geen recept van de dokter nodig hiervoor. Deze noodanticonceptie kun je kopen bij bijna elke apotheek of drogist.

Hoewel het antwoord voor de hand ligt (de volgende ochtend, toch?) kan de naam van dit anticonceptiemiddel misleidend zijn. Over het algemeen wordt namelijk aangeraden om de morning-afterpil zo snel mogelijk in te nemen nadat je onbeschermde penetratieve seks hebt gehad. Het liefst binnen 12 uur te nemen. Dan is de kans dat je zwanger wordt het kleinst.

Hoe eerder je de pil neemt, hoe effectiever het zal zijn. Denk er wel aan dat de morning-afterpil waarschijnlijk niet effectief is als je hem inneemt na de ovulatiefase van je menstruatiecyclus. In deze fase is de kans groter dat er al een eitje is vrijgekomen uit je eierstokken. Het is een goed idee om een menstruatietracker te gebruiken om je te helpen de fasen van je cyclus te kennen, zodat je de pil op het juiste moment neemt.

Het is zeer waarschijnlijk dat een morning-afterpil je volgende menstruatie kan beïnvloeden. Alle lichamen zijn echter anders, dus dit verschilt per persoon. Voor sommigen komt de menstruatie eerder dan verwacht, terwijl het voor anderen later kan zijn. Omdat de morning-afterpil je eisprong uitstelt is het heel gewoon om onregelmatig of niet ongesteld te worden. Dat is volkomen normaal en niets om je zorgen over te maken.

Als je echter merkt dat je menstruatie later is dan zeven dagen of als er iets niet goed voelt, luister dan naar je lichaam. Je kunt een zwangerschapstest doen of een afspraak met je huisarts maken. Hij of zij kan je professionele steun en advies geven om je gerust te stellen.

Het koperspiraaltje

Een andere noodanticonceptie is het koperspiraaltje. Om effectief te zijn, moet dit door een dokter of verpleegkundige in je baarmoeder worden ingebracht tot vijf dagen na onbeschermde penetratieve seks of het eerste moment waarop je een eisprong had kunnen hebben.

Een groot voordeel van een koperspiraaltje als noodanticonceptie is dat je het kunt laten zitten en toekomstige angsten kunt vermijden, omdat het tot tien jaar lang als anticonceptiemiddel kan worden gebruikt. En hoewel je het koperspiraaltje niet voelt als het goed geplaatst is, voelt niet iedereen zich op zijn gemak met een apparaat in zijn lichaam. Kies dus wat voor jou goed voelt!

Het kan verontrustend zijn als je cyclus plotseling anders is dan gewoon. Ook al had je het misschien verwacht doordat je bent begonnen met anticonceptie of bent overgestapt op een andere soort. Het beste wat je kunt doen is proberen te ontspannen en jezelf wat tijd geven om eraan te wennen. Je lichaam is namelijk heel goed in aanpassen aan nieuwe dingen.

Wat je wel kunt doen is jezelf voorbereiden op plotseling bloedverlies door tijdens de eerste maanden een inlegkruisje of menstruatie ondergoed te gebruiken. Weten dat je beschermd bent zal je geruststellen. Ook kun je een dagboek bijhouden of een menstruatietracker gebruiken om gemakkelijk te zien en bij te houden wat er ongewoon is aan je cyclus. Deze informatie kan ook handig zijn voor je huisarts als je op een gegeven moment naar hem toe gaat voor advies.

Zoals met de meeste dingen die te maken hebben met je V-zone is het gebruiken van de juiste anticonceptie een kwestie van luisteren naar je lichaam. Het kan zijn dat je wat moet uitproberen en testen, maar het is de moeite waard voor je eigen gezondheid en gemoedsrust. En vergeet niet dat je het niet alleen hoeft uit te zoeken. Steun krijgen van een medisch deskundige kan je gemakkelijker leiden naar wat werkt voor jou.

Anticonceptie is niet het enige dat je menstruatiecyclus kan verstoren, stress kan ook een grote invloed hebben op je menstruatie! Het is dus een goed idee om geen overhaaste conclusies te nemen en naar je huisarts te gaan voor een controle als er iets niet goed voelt.