Wat is postpartum depressie?

Dit artikel is gecontroleerd door: Margriet van der Goot.

Als je een baby krijgt wordt er verwacht dat ondanks de pijn van de bevalling, de vermoeidheid, de nachtvoedingen en de schreeuwende pasgeborene, het uiteindelijk allemaal de moeite waard is. Je ontvangt kaarten om je te feliciteren met je "nieuwe bundel van vreugde". Vrienden en familie zeggen dat jullie de gelukkigste ouders ter wereld moeten zijn. En dat kan best waar zijn, maar wat als dat niet het hele verhaal is?

Maar liefst 50% tot 80% van de nieuwe moeders heeft in de eerste weken na de bevalling last van spontane huilbuien en stemmingswisselingen ^[1]. Het wordt soms neergezet als “oh het zijn gewoon de hormonen” of “een geval van de babyblues”. Voor de meeste is dit een normale aanpassingsperiode die na een tijdje vanzelf verdwijnt.

Terwijl de meerderheid van de moeders deze stemmingswisselingen ervaart, krijgt ongeveer 13% te maken met ernstigere symptomen van angst of depressie. Dat zijn in Nederland per jaar zo’n 23.000 moeders ^[1].

Het hebben van postpartum depressie kan voelen als het eenzaamste ter wereld in een tijd waarin van je wordt verwacht dat je op een roze wolk zit, waardoor je mentale welzijn nog moeilijker te verklaren kan zijn. Met steun en zorg van zowel zorgverleners als jouw naasten kan en zal je volledig herstellen. Het belangrijkste is om niet in stilte te lijden en om hulp te vragen wanneer je die nodig hebt.

Denk je dat alleen moeders een postpartum depressie krijgen? Dan heb je het mis. Ouders van elk geslacht kunnen psychische problemen krijgen na een bevalling. Uit steeds meer onderzoek komt naar voren dat wereldwijd 5 tot 10% van de mannen een depressie krijgt of heeft rondom de geboorte van een kind ^[2].

De kans op mentale gezondheidsproblemen na een bevalling kan toenemen door verschillende omstandigheden. Terwijl ongeveer 13% na de bevalling een aanzienlijke depressie ervaart, zijn de percentages nog hoger voor vrouwen+ die te maken hebben met armoede en zelfs twee keer zo hoog voor tienerouders.

Enkele andere risicofactoren zijn:

• Financiële of echtelijke stress;
• Premenstruele dysfore stoornis;
• Een persoonlijke of familiegeschiedenis van psychische problemen;
• Vruchtbaarheidsbehandeling;
• Complicaties bij zwangerschap, geboorte of borstvoeding; 
• Ouders zijn van baby's op neonatale intensive care.

Als een van de bovenstaande situaties op jou van toepassing is, betekent dat niet dat je zeker last zult hebben van een postpartum depressie. Probeer je er niet te veel op te concentreren. Het betekent wel dat je je bewust moet zijn van jouw mentale gezondheid en dat je met je huisarts en naasten een plan kan bespreken over hoe zij jou na de bevalling kunnen steunen.

Hoewel veel nieuwe moeders zich bewust zijn van hoe hun lichaam kan veranderen na een geboorte, wordt er over andere belangrijke onderwerpen, zoals mentale gezondheid na een bevalling helaas nog steeds zachtjes of helemaal niet over gesproken. Ondanks het feit dat postpartum depressie de meest voorkomende complicatie van een bevalling is. Er moet zo veel meer worden gedaan om postpartum depressie te normaliseren en mensen te informeren over de symptomen. Laten we meer leren over waar we op moeten letten.

Een van de redenen waarom het lastig kan zijn om te bepalen of je postpartum depressie hebt is doordat de symptomen bij iedereen anders zijn. Ze kunnen ook op elk moment beginnen, zelfs tijdens de zwangerschap en tot een jaar na de bevalling. De symptomen kunnen zijn:

• Gevoelens van woede of prikkelbaarheid 
• Gebrek aan interesse voor de baby 
• Gevoelens van haat of afkeer naar de baby 
• Eetlust- en slaapstoornissen 
• Huilen en verdriet 
• Angst- of paniekaanvallen 
• Gevoelens van schuld, schaamte of hopeloosheid 
• Verlies van interesse, vreugde of plezier in dingen die je vroeger leuk vond 
• Mogelijke gedachten om de baby of jezelf opzettelijk pijn te doen 

Postpartum depressie is de meest voorkomende psychische stoornis waar wel eens iets over horen. Toch zijn er nog een reeks van andere psychische stoornissen die ouders kunnen ervaren. Het kan lijken op angst, obsessieve symptomen, PTDS, bipolaire stemmingsstoornissen of zelfs een postpartum psychose. Postpartum psychose is een uiterst zeldzame aandoening die slechts bij 1 tot 2 op de 1.000 bevallingen voorkomt ^[3].

Als je meer informatie wilt over de verschillende psychische stoornissen na de bevalling, dan heeft het Trimbos instituut interessante bronnen en informatie over hoe je toegang kunt krijgen tot hulp.

Met zoveel veranderingen tegelijk kan het moeilijk zijn om op adem te komen. Daarom herkennen veel ouders de symptomen van psychische stoornissen na een bevalling niet meteen. Het is gemakkelijk om gevoelens van vermoeidheid en het overrompeld zijn af te doen als een gevolg van net een nieuwe ouder zijn. Maar jij kent jezelf beter dan wie ook, dus als je het gevoel hebt dat er iets niet klopt, vertrouw dan op jezelf.

Sommige mensen zijn misschien bang om zich uit te spreken, omdat ze niet willen klagen of dat anderen denken dat ze het leven met een pasgeboren baby niet aankunnen. Weet dat je je niet hoeft te schamen of te verontschuldigen - je wordt niet als slechte ouder beschouwd als je om steun vraagt. Net zoals je jouw huisarts zou vertellen als je je zorgen maakt over de genezing van je lichaam na een bevalling, is het absoluut prima om hulp te zoeken voor je mentale gezondheid. Postpartum depressie is een medische aandoening die behandeld kan worden. Je bent geen mislukkeling en het is zeker niet jouw schuld.

Het goede nieuws is dat postpartum depressie behandelbaar is en dat er veel hulp beschikbaar is, wat betekent dat je je met een beetje tijd een stuk beter zult voelen. De eerste en belangrijkste stap is contact opnemen met een medische professional over hoe jij je voelt, of dat nu je huisarts, een verloskundige of zelfs een hulplijn is.

Er zijn verschillende manieren om een postpartum depressie te behandelen, zoals gesprekstherapie of begeleiding, sociale steun, zelfzorg en het behandelen van de symptomen met medicijnen. Je kunt hulp krijgen via telefonische hulplijnen, online diensten en steungroepen waar mensen begrijpen wat je ervaart, geen oordeel vellen en in plaats daarvan steun bieden.

Stichting Me Mam wil moeders, die na een bevalling psychische klachten ervaren, beter ondersteunen in het herstelproces. Dus bij psychische klachten na je bevalling staan op dit platform diverse hulpbronnen.

Soms kunnen de kleinste dingen het grootste verschil maken. Zelfzorg voor nieuwe ouders kan betekenen dat je gewoon een paar uur rust neemt, goed eet en tijd vindt voor je persoonlijke behoeften, zoals rustige lichaamsbeweging. Hulp van anderen om op je baby en eventuele andere kinderen te passen kan je helpen de ruimte te krijgen om goed te ontspannen, te genieten van tijd met je geliefden en tot rust te komen.

Geestelijke gezondheid na een bevalling kan een uitdaging zijn, maar weet dat je er niet alleen voor staat. Met de juiste steun vind je een manier om je beter te voelen en de ups en downs van het leven als ouder te navigeren.

Als je meer wilt weten over wat er na de bevalling kan gebeuren, lees dan onze artikelen over lochia en wanneer je jouw eerste menstruatie na een zwangerschap kunt verwachten. Meer praten over je mentale gezondheid tijdens en na je zwangerschap kan niet alleen jezelf, maar ook andere helpen. Je bent niet de enige die deze gevoelens ervaart of heeft ervaren. Onderstaande TedX Talk is een voorbeeld van waarom we het taboe van postpartum depressie moeten doorbreken.